هامبورگ - آلمان ؛ سومین اجلاس عمومی - سراسری اتحادیه اروپایی اسلامی علماء و تئولوگهای شیعه با عنوان « نقش عالمان دینی اسلام در تبیین اعتدال و عقلانیت اسلامی» در روزهای 13 و 14 اردیبهشت در محل مرکز اسلامی هامبورگ با سخنان آیة الله سید عباس حسینی قائم مقامی رسماً آغاز گردید .
آیة الله قائم مقامی در سخنرانی افتتاحیۀ خود ضمن اشاره به ظرفیت های ویژه اتحادیه به عنوان تنها تشکل رسمی و سراسری شیعیان در اروپا و نیز تلاش هایی که در جهت انجام مراحل قانونی ثبت اتحادیه و تثبیت آن در اروپا صورت گرفته است ، به بیان برخی از مبانی نظری ای که انگیزه های اولیه مؤسسان این اتحادیه را تشکیل می دهد پرداخت و با تأکید بر استقلال اتحادیه بع عنوان تشکلی فراملیتی ، فراقومی و غیر سیاسی گفت :
« در نگاه ما ، مسلمانان عضوی از جامعۀ اروپایی هستند و از همین رو بسیار تلاش کردیم تا همین ایده را در نامگذاری اتحادیه انعکاس دهیم تا به همگان بقبولانیم که " اسلامی و اروپایی " باید به صورت وصف اتحادیه در نظر گرفته شود و نه به صورت ظرف! و به همین دلیل به جای « اتحادیه اسلامی علماء و تئولوگهای شیعه در اروپا » عنوان « اتحادیه اروپایی اسلامی علماء وتئولوگهای شیعه » را برگزیدیم و الحمد لله اینک این مفهوم و این عنوان کاملاً پذیرفته شده و جا افتاده است. اتحادیه اروپایی اسلامی علماء و روحانیون شیعه ، یک اتحادیۀ کاملاً مستقلّ است که هم بر اساس ماهیت آن که در اساسنامه مورد تصریح قرار گرفته و هم به گواهی عملکردش ، کاملاً از هر گونه وابستگیِ سیاسی ، ملیتی ، قومی و گروهی پیراسته است . این اتحادیه تشکلی فراگیر است که با ظرفیت کم نظیری که در سراسر منطقۀ اروپا دارد می تواند و باید جامعۀ شیعیان را با تمام تفاوت ها و تکثر ها یی که دارند نمایندگی نماید . »
رییس هیئت مؤسس اتحادیه اروپایی اسلامی علماء و تئولوگهای شیعه در ادامۀ سخنان خود به موضوع عقلانیت و اعتدال و نقش عالمان دینی در بسط و توسعۀ آن پرداخت و یادآور شد :
« شیعه یک فرقه خاصّ و یا یک گروه مذهبی جدای از جماعت و جامعۀ مسلمانان نیست بلکه جریانی در متن جامعۀ اسلامی است که بر مبنای مَدرَس ( گفتمان ) عترت و اهل بیت پیامبر (ص) ، عمیقاً بر قرآن و سنت نبوی (ص) وفادار می باشد .
گذشته از بررسی و تحلیل های نظری و فکری ، بررسی های تاریخی به وضوح نشان می دهد که التزام به «عقلانیت دینی » در مواضع و رویکردهای فکری و اعتقادی ، و مشی بر اساس «اعتدال » و دوری از رفتارهای افراطی در عمل ، از ویژگی ها و نشانه های بارز و غالب پیروان اهل بیت (ع) بوده است .
در میانه دو جریان سکولار و متحجر که اولی بر جدائی "عقل و عرف " از دین و دومی بر حذف و نفی "عقل " از دین تأکید دارد ، وفاداری بر عنصر " عقلانیت دینی " و تبیین روشمند و قاعده مند حضور "عقل و عرف بشری " در مجموعه منابع و معارف دین ، از سوی مَدرَس (گفتمان) اهل بیت (ع) ، ویژه گی ای افتخار برانگیز است که باید به تفصیل از آن سخن گفت و بی تردید برای مخاطبان جهانی اسلام نیز بَس شنیدنی و پر جاذبه خواهد بود.
در ذیل عقلانیت ، اعتدال در رفتار و عمل نیز ویژه گی و مشخصه مهم دیگری است که بر مبنای آن می توان و باید میزان وفاداری و سازگاری عمل و رفتار ما شیعان را با آموزه های اهل بیت (ع) مورد سنجش و داوری قرار گیرد.»
وی در تعریف اعتدال دینی گفت:
« نیاز های انسان نیازهایی متکثر و متفاوت است و همانگونه که اگر یکی از این نیازها نادیده گرفته شده و پاسخگویی به آن تعطیل گردد، در جامعیت و کمال شخصیت انسان اختلال ایجاد می شود. از دیگر سو نیز اگر پاسخگویی به بعضی از نیازها آنچنان فزونی یابد که موجب کاستی و نقص در پاسخگویی و ادای حق دیگر نیازها گردد، نتیجه آن آسیب و اختلالی است که در شخصیت انسان پدید می آید. در اعتقاد ما ، "دین" با ایجاد تعادل میان تمام نیازهای انسان و در نظر گرفتن همه عناصر شخصیت او ، پاسخی کامل به این نیازها ارایه می دهد. بنابراین مهمترین و اصلی ترین پیام دین برای انسان ایجاد تعادل و توازن بمنظور رشد و شکوفائی ( ظهور) شخصیت کامل انسانی اوست.
می دانیم که تفسیر های های مختلفی از دین وجود دارد و برای داوری میان درستی این تفسیرها باید از معیارهایی عقلانی و بین الاذهانی ( یعنی قابل فهم برای همه اذهان – منطبق با عقل جمعی ) جستجو کرد. هرگونه تفسیری از دین که شخصیت جامع انسان را نادیده بگیرد و به جای ایجاد تعادل و توازن ، فقط به برخی نیازهای او توجه کرده و برخی را فدای برخی دیگر کند ، با " حقیقتِ بایسته و اصیلِ دین" انطباق پذیر نیست. " دین " که مهمترین رسالتش ایجاد تعادل و توازن در انسان است ، خود نمی تواند فاقد تعادل و توازن باشد.» وی با انتقاد از نظریه اسلام سیاسی که همه آموزه ها و معارف اسلامی را تحت سیطره و غلبه سیاست و کسب قدرت قرار می دهد ، آنرا با حقیقت اسلام و آموزه های اهل بیت(ع) بیگانه دانست و افزود:
« جریان موسوم به " تکفیری ها " امروز مصداق و نمونه ای روشن و در عین حال تأسف بار از این " افراط گرایی دینی " در جهان اسلام می باشند و بارها گفته ام واژه " تکفیری " واژه مناسبی برای نامبردن از این جریانهای افراطی و خشو.نت طلب نیست. چراکه گویا به آنان حق داده ایم که اگر کسی " کافر" بود باید به قتل برسد! در حالیکه حتی اگر به آنان حق دهیم که مخالفان فکری و عقیدتی خویش را " کافر" بنامند _ که البته قطعا چنین حقی ندارند!_ ولی به چه دلیل به خود حق می دهند که کافران را به قتل برسانند و یا مورد آزار و خشونت قرار دهند؟ آیا قرآن و سنت جز برای دفع خشونت و در مقام دفاع که یک اصل روشن عقلائی است ، اجازه إعمال خشونت داده اند؟ هرگز ، هرگز!»
وی در پایان نسبت به اثر رفتار کژفهمان و سوء استفاده کنندگان هشدار داد و گفت :« وظیفه ما عالمان و مبلغان دینی علما و روحانیون است که با معرفی ساختار متعادل و عقلانی دین از تبدیل اسلام وشیعه به یک فرقه جلوگیری نماییم و آنرا به قدرتی برای بسط صلح و همزیستی جهانی تبدیل نمائیم. محتوای عقلانی دین ، آن را برای مخاطب جهانی فهم پذیر می نماید و به میزانی که از آن محتوای عقلانی کاسته شود و بر عناصر خودساخته و تفسیر های شخصی افزوده گردد از قدرت تفاهمی و در نتیجه از امکان مخاطبة (گفتگو و ارتباط ) جهانی آن کم کرده ایم. و اتحادیه اروپائی اسلامی علما و روحانیان شیعه امید دارد با اتکا به آموزه های عقلانی و اعتدالی اهل بیت(ع) به نیکی به وظیفه روشنگری خود عمل نمایند.»
پس از پایان مراسم افتتاحیه ، بحث از موضوعات اعلام شده اجلاس و برگزاری انتخابات هیئت
رئیسه آغاز شد.
